Klimaatverbond
In het nieuws: het klimaatverbond. Hoe gaat de overheid ons aanzetten tot verandering? Rationeel of gevoelsmatig? Machtsgericht of mensgericht?
Door de klimaatverandering ontkomen we er niet aan: we zullen allemaal moeten veranderen. We zullen meer moeten gaan betalen voor onze energie, zullen ons huis nog meer moeten gaan isoleren, onze CV ketel moeten gaan vervangen, overgaan op elektrisch rijden, CO2-bewust gaan inkopen. En door rechterlijke Urgenda-uitspraak geldt dat zeker ook al voor de komende twee jaar.
Kortom, een veranderopgave voor de regering met de hele Nederlandse maatschappij als stakeholders. Hoe gaat de overheid deze veranderopgave aanpakken? Zien we een klassieke aanpak, vooral gericht op ‘overtuigen’? Met vooral rationele argumenten over het belang van CO2-reductie? En met een beroep op de urgentie van het probleem?
Of zullen we een machtsstrategie zien? Met een aanpak, die vooral gebaseerd is op ‘wie niet goedschiks wil, die gaat dan maar kwaadschiks’. Met verleidingen (subsidies) en straffen (energieprijzen, boetes). Met brede afspraken voor sectoren, waar individuele mensen en organisaties zich aan moeten conformeren.
Of zien we een mensgerichte benadering, vooral gericht op de kwetsbare en bezorgde burgers? Met prioriteit aan solidariteit (de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten) en sociale maatregelen (energie goedkoper maken voor mensen met weinig geld).
In een artikel in de NRC van afgelopen zaterdag kozen politici van verschillende partijen ook verschillende strategieën. Waarschijnlijk zullen we dus een mix zien van de drie benaderingen.
Dat lijkt logisch, maar is dat voldoende? Als veranderkundige wil je elke probleem ook in zijn bredere context zien. En dan nagaan of de strategie en acties die je overwoog, ook dan nog steeds de geschiktste lijken. En de bredere context van de klimaatopgave is de groeiende kloof in de maatschappij tussen de teleurgestelde en de minder teleurgestelde burgers.
De teleurgestelde burgers, zeg maar de Gele Hesjes, de Trump aanhangers, zijn heel divers, maar hebben één kenmerk gemeen: ze zijn teleurgesteld in de overheid en de toekomstbeelden van de overheid. De neo-liberale economische koers, de globalisering en de migratie hebben hen niet veel goeds gebracht en hebben afgenomen wat hen vertrouwd was. Ze willen weer terug naar het vertrouwde, naar het veilige gevoel van vroeger.
In dat bredere kader gezien kan de energietransitie al snel gezien worden als een nieuwe aanslag op het vertrouwde. Vanuit dat bredere kader gezien zou een veranderstrategie verstandig zijn , die zicht richt op het herwinnen van vertrouwen en zich specifiek richt op het wekken van een gevoel van vertrouwdheid. Die de gevoelsmatige argumenten veel belangrijker laat wegen dan de rationele overwegingen. Maar of dat het geval zal zijn? We zien het gauw genoeg, in het voorjaar zullen de contouren al wel duidelijk worden.
Zie ook het artikel van zaterdag 22 december in de NRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/12/21/vrees-voor-spook-beelden-en-klimaatstress-a3126835
